مقصر حادثه نفتكش ايراني چه كسي است؟
به گزارش دنياي اقتصاد : برخورد دو كشتي در دريا، خبري نيست كه هر روز به گوش برسد. به همين دليل تصادف يك فروند نفتكش ايراني با يك فروند كشتي فله‌بر چيني در آب‌هاي شانگهاي و مفقود شدن ۳۲ نفر از خدمه نفتكش ايراني در صدر اخبار نفتي روز گذشته جهان قرار گرفت. به عقيده كارشناسان رخ دادن اتفاقي از اين دست چندان معمول نيست.
ممكن است يك نفتكش با نزديك شدن به ساحل به گل بنشيند، به صخره برخورد كند يا حتي به دليل مستهلك بودن دچار سانحه شود، اما تصادف دو نفتكش در دريا موضوع عجيبي است، درست مانند برخورد دو هواپيما در آسمان. با اين حال اين اتفاق در عصري كه حتي گوشي‌هاي موبايل هم به جي‌پي‌اس وصل مي‌شوند و قابل رديابي هستند، حدود ۱۳۰ ميليون دلار خسارت برجا گذاشت. بر اساس اطلاعات موجود ارزش تقريبي محموله يك ميليون بشكه‌اي ميعانات گازي نفتكش ايراني كه تنها يك روز تا رسيدن به مقصد فاصله داشته، ۶۰ ميليون دلار برآورد مي‌شود. هزينه ساخت نفت‌كشي مانند «سانچي» نيز حدود ۷۰ ميليون دلار برآورد مي‌شود. به گفته كارشناسان خسارات مالي ناشي از اين حادثه از سوي بيمه جبران مي‌شود و هزينه‌اي متوجه ايران نيست.
اما بزرگ‌ترين خسارتي كه از حادثه بزرگ روز شنبه در آب‌هاي شانگهاي براي كشور به جا ماند، مفقود شدن ۳۲ تن از خدمه نفتكش ايراني است. هرچند در لحظه تنظيم اين گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) تجسس‌ها براي پيدا كردن اين افراد ادامه دارد، اما باتوجه به اينكه نزديك به ۲۴ ساعت از زمان حادثه مي‌گذرد و شعله‌هاي آتش همچنان تا شعاع هزار متري كشتي زبانه مي‌كشند، اميدها براي يافتن خدمه كشتي كمرنگ شده است.
ازحادثه چه مي‌دانيم؟
بارگيري نفتكش ايراني از مدل سوئزمكس با نام سانچي روز شنبه ۲۵ آذر مصادف با ۱۶ دسامبر پايان يافت و اين كشتي بندر عسلويه را با ۳۲ خدمه به مقصد بندر دائسن در كره‌جنوبي ترك كرد. از اين ۳۲ تن، ۳۰ نفر ايراني و ۲ نفر بنگلادشي بوده‌اند. آنطور كهمعاون وزير راه و شهرسازي گفته است، ۴ نفر از خدمه ايراني دانشجويان دريانوردي بوده‌اند كه دوره كارآموزي خود را در اين كشتي سپري مي‌كردند، همچنين همسر يك نفر از كاركنان نيز روي كشتي حضور داشته است. آنطور كه خبرگزاري رويترز گزارش داده است، حجم محموله اين نفتكش، يك ميليون بشكه ميعانات گازي بوده است. ميعانات گازي، نوعي نفت فوق سبك است كه همراه با گاز از ميادين گازي خارج مي‌شود. ظاهر امر نشان مي‌دهد كه محموله نفتكش سانچي، ميعانات گازي استخراج شده از ميدان گازي پارس‌جنوبي بوده است. ميعانات گازي درجه API بيشتر و گوگرد كمتري نسبت به نفت خام دارد، از اين‌رو داراي فرآيند پالايش ساده‌تري است و در نتيجه پالايش آن بنزين و سوخت جت بيشتري توليد مي‌شود، به همين دليل نسبت به نفت خام ارزش بيشتري دارد و گرانتر معامله مي‌شود. اما همين مزايا باعث مي‌شود كه بيشتر از نفت خام شعله‌ور شود و خاموش كردن آتش آن نيز دشوارتر باشد.
در حالي كه قرار بوده اين نفتكش ظهر روز گذشته به سفر خود پايان دهد و براي تخليه محموله‌اش در بندر دائسن لنگر بيندازد،يك روز مانده به پايان سفر (روز شنبه) حدود ساعت ۸ شب به وقت محلي يعني حدود ساعت ۱۶ به وقت تهران با يك فروند كشتي فله‌بر چيني در فاصله ۱۵۸ مايل دريايي از شرق دهانه رودخانه يانگ‌تسه در نزديكي شهر شانگهاي برخورد مي‌كند. هر مايل دريايي معادل ۸۵/ ۱ كيلومتر است، از اين رو مي‌توان گفت محل دقيق اين حادثه ۲۹۲ كيلومتري سواحل شرقي چين بوده. كشتي چيني نيز كه «سيام كريستال» ناميده مي‌شود، حامل ۶۴ هزار تن غلات بوده و از آمريكا به سمت استان جنوبي گوانگ‌دانگ چين حركت مي‌كرده است. پس از وقوع اين حادثه، كميته ويژه اضطراري با حضور مديران ارشد شركت ملي نفتكش ايران در محل اين شركت در تهران تشكيل و اطلاعرسانيهاي لازم به سازمانهاي ذي‌ربط دريانوردي و امداد و نجات بين‌المللي انجام شد. آنطور كه هادي حق‌شناس، معاون امور دريايي سازمان بنادر و عضو كميته ويژه اضطراري به «دنياي اقتصاد» مي‌گويد: «عمليات اطفاي حريق نفتكش سانچي از شب شنبه در آب‌هاي شرقي چين آغاز شده است و تاكنون در مجموع ۱۷ فروند شناور، هلي‌كوپتر و هواپيما در حال انجام عمليات براي حفظ نفتكش ايراني از آتش هستند.» به گفته حق‌شناس، اين كميته ويژه تمام اطلاعات نفتكش حادثه‌ديده را رصد مي‌كند و در عين حال اطلاعات آن را به مركز تجسس و نجات چين و همچنين كشتي‌هاي عبوري اعلام مي‌كند. مطابق قوانين بين‌المللي، در زمان بروز حوادث و سوانح دريايي، نزديك‌ترين كشور به حادثه و همچنين كشتي‌هاي عبوري از محل حادثه، موظف به امدادرساني هستند. بر همين اساس، چين از شب حادثه عمليات امدادرساني به نفتكش ايراني را آغاز كرده است. به گفته سخنگوي وزارت خارجه چين، همزمان كره‌جنوبي نيز اعلام كرده يك فروند هواپيما و يك كشتي را براي جست‌وجو و امداد اعزام كرده است. به گفته حق‌شناس دولت چين نقش خود در رسيدگي به حادثه نفتكش ايراني را بر اساس قوانين بين‌المللي انجام داده است.
سرنوشت نامعلوم سرنشينان
با وجود اينكه در لحظه تنظيم اين گزارش، نزديك به ۲۴ ساعت از زمان حادثه مي‌گذرد، اما هيچ نشانه‌اي از حيات ۳۲ تن خدمه ايراني در دست نيست. كشتي فله‌بر چيني داراي ۲۱ خدمه تبعه چين بوده كه همگي نجات پيدا كرده‌اند. گفته مي‌شود در زمان برخورد، خدمه كشتي چيني درون آب پريده‌اند و سپس از سوي كشتي‌هاي عبوري نجات يافته‌اند.سرنوشت ۳۲ خدمه نفتكش ايراني (۳۰ خدمه ايراني و دو خدمه بنگلادشي) كه در آب‌هاي شانگهاي دچار حادثه شده‌اند در حالي همچنان روشن نيست كه مسوولان نسبت به يافتن اين افراد اميدوار هستند. در اين ميان، سيروس كيان‌ارثي، مديرعامل شركت ملي نفتكش ايران با اشاره به اينكه «يكي از قايق‌هاي نجات نفتكش حادثه‌ديده سانچي از اين كشتي جدا شده است» اين اتفاق را به «كورسوي اميد» براي احتمال زنده ماندن خدمه تعبير كرد.
اين كورسوي اميد در حالي وجود دارد كه حق‌شناس با اشاره به رها شدن اتوماتيك قايق‌هاي نجات در زمان وقوع حادثه به «دنياي اقتصاد» مي‌گويد: خسارات مالي براي ما اهميتي ندارد، آنچه در اين حادثه براي ما بسيار مهم است سرنوشت خدمه اين نفتكش است. اما با توجه به اينكه ۲۴ ساعت از وقوع حادثه مي‌گذرد و هنوز نشانه‌اي از ۳۲ خدمه نفتكش ايراني در دست نيست، بسيار بعيد است كه بگوييم اين افراد توانسته باشند از قايق نجات استفاده كرده و خود را از محل حادثه دور كنند، از طرفي با توجه به اينكه در زمان وقوع حادثه قايق‌هاي نجات به‌صورت خودكار از بدنه كشتي جدا مي‌شوند، بعيد نيست قبل از اينكه افراد به قايق رسيده باشند اين قايق از بدنه نفتكش جدا شده باشد. شعاع شعله‌هاي آتش نفتكش ايراني تا يك كيلومتري اطراف اين كشتي را در بر گرفته و همين عامل نيز عمليات نجات را با دشواري‌هايي همراه كرده است.
خسارت مالي و بازگشت هزينه‌ها
درباره حادثه‌اي كه براي نفتكش ايراني در آب‌هاي چين رخ داده است، بدون شك مي‌توان مفقود شدن ۳۲ خدمه اين كشتي را بزرگ‌ترين خسارت اين حادثه ارزيابي كرد. اما از لحاظ مالي احتمالا اين حادثه خسارت چنداني به بار نداشته باشد.
نفتكش يادشده حاوي يك ميليون بشكه ميعانات گازي بوده با در نظر گرفتن قيمت تقريبي ۶۰ دلاري نفت مي‌توان گفت حداقل ۶۰ ميليون دلار ارزش آن بوده است. با اين حال آنطور كه روابط عمومي وزارت نفت اعلام كرده است، شركت كره‌اي خريدار ميعانات گازي كه هانوا توتال نام دارد، محموله خود را بر اساس فوب (FOB) خارك از ايران خريداري كرده است. يعني به محض اينكه محموله بارگيري شد، مسووليت آن به عهده خريدار است و نه‌تنها هزينه حمل و نقل كالا را خريدار مي‌پردازد، بلكه فروشنده هيچ ريسكي بابت كالاي موجود در كشتي به عهده ندارد. با اين حال از آنجا كه محموله‌هاي نفتي معمولا بسيار بزرگ و با ارزش بوده و از سويي به‌دليل احتمال آلودگي زيست‌محيطي ممكن است با جريمه مواجه شوند، معمولا نفتكش‌ها (محموله و بدنه) از سوي شركت‌هاي بزرگ بيمه‌اي كه غالبا اروپايي هستند، پوشش ريسك مي‌شوند. از اين رو به‌نظر مي‌رسد نه‌تنها شركت ملي نفت ايران، بلكه شركت كره‌اي خريدار نيز بابت اين حادثه دچار خسارتي نشوند. عمليات اطفاي حريق نفتكش ايراني در حالي تا لحظه تنظيم اين گزارش همچنان در جريان است كه مطابق تازه‌ترين اطلاعات دريافت شده توسط كميته ويژه بررسي اين حادثه، سه مخزن از پنج مخزن نفتكش سانچي سالم هستند. حق‌شناس با اشاره به اين خبر مي‌گويد: ما هنوز در ميانه حادثه هستيم و نمي‌توانيم از آنچه در آينده رخ مي‌دهد اطمينان داشته باشيم، اما اميدواريم سه مخزني كه سالم باقي مانده‌اند دچار حريق نشوند و نفتكش ايراني نيز كه هنوز روي آب شناور است، از خسارات بيشتر در امان بماند.
به گفته عضو هيات عامل سازمان بنادر و كشتيراني، ارزش تقريبي نفتكش‌هايي از نوع سانچي نيز چيزي حدود ۷۰ ميليون دلار است، اما با توجه به اينكه نفتكش ايراني هنوز روي آب شناور است و غرق نشده، اميدواري نسبت به حفظ اين نفتكش وجود دارد. با اين حال مدير روابط عمومي وزارت نفت گفته است، نه‌تنها محموله بلكه بدنه كشتي نيز توسط يك شركت معتبر بيمه شده است.به گفته معاون امور دريايي سازمان بنادر و كشتيراني، با توجه به اينكه نفتكش ايراني تحت كلاس DNV بوده است، قطعا بيمه آن نيز با مشكلي همراه نخواهد بود. از آنجا كه نفتكش ايراني تحت اجاره شركت كره‌اي هانوا توتال بوده است، بيمه آن نيز از سوي اين شركت انجام شده است. حق‌شناس در توضيح بيشتر مي‌گويد: در چنين مواردي، چه كشتي مقصر باشد و چه نباشد، مي‌تواند از پوشش بيمه‌اي خودش يا كشتي مقابل (مقصر) استفاده كند.
علت احتمالي حادثه و مقصر
كشتي ايراني كه از مدل سوئزمكس بوده، سانچي ناميده مي‌شود و كمتر از ۱۰ سال از عمر آن مي‌گذرد. اين نفتكش كه با پرچم پاناما تردد مي‌كرده در همين كشور نيز به ثبت رسيده بوده است. سانچي براي شركت برايت شيپينگ (Bright Shipping) كار مي‌كرده است. سوئزمكس نيز يك اصطلاح است كه براي نوعي كشتي متوسط كه قابليت عبور از كانال سوئز را دارد، به كار مي‌رود. حداكثر ظرفيت اين كشتي‌ها ۱۶۰ هزارتن است. محموله سانچي نيز وزني بالغ بر ۱۳۷ هزار تن داشته است.
برخي خبرها اعلام مي‌كنند كه سانچي تنها نام اين نفتكش ايراني نبوده است. در واقع از آنجايي كه در دوران تحريم ، براي اينكه نفتكش‌ها مورد رديابي شركت‌هاي بين‌المللي قرار نگيرد، مدام نام آنها را تغيير مي‌داده‌اند. ساسان و سپيد دو نام ديگري است كه براي نفتكش دچار حريق شده ايراني به كار برده مي‌شد.با وجود برخي گمانه‌زني‌ها درخصوص دليل حادثه، اما تاكنون به‌طور قطع هيچ عاملي معرفي نشده و دليل حادثه در دست بررسي است. معاون وزير راه و شهرسازي، محمد راستاد، با تاكيد بر اينكه هنوز عامل اصلي حادثه مشخص نيست، مي‌گويد: معمولا تصادف در دريا در مسيرهاي پرتردد به‌دليل اشتباه در محاسبه مسيرها اتفاق مي‌افتد. وي افزود، اما متعاقب تكميل عمليات امداد و نجات بررسي ابعاد سانحه انجام مي‌شود و سامانه ثبت تردد كشتي‌ها و سامانه شناسايي خودكار چين از حادثه رخ‌داده ارزيابي دقيقي خواهد كرد و پس از آن مي‌توان نتيجه گرفت كه كدام شناور مقصر حادثه بوده است.
هادي حق‌شناس، معاون امور دريايي سازمان بنادر و عضو كميته ويژه اضطراري اين حادثه نيز درخصوص چرايي رخ دادن اين حادثه مي‌گويد: از آنجا كه نفتكش ايراني ساخت سال ۲۰۰۸ و تحت كلاس DNV بوده است، مي‌توان اطمينان داشت كه به لحاظ فني و ناوبري مشكلي نداشته است. اما نكته‌اي كه حق‌شناس با توجه به سالم بودن نفتكش ايراني به لحاظ فني، به آن اشاره مي‌كند اين است كه «حادثه‌اي در اين سطح و براي كشتي‌هايي در اين ابعاد به قدري نادر است كه مي‌توان آن را با برخورد دو هواپيما در آسمان مقايسه كرد.» عضو هيات عامل سازمان بنادر و كشتيراني در ادامه مي‌گويد: ما در موارد زيادي شاهد برخورد كشتي‌ها با صخره، به گل نشستن كشتي يا دچار شدن آن به توفان بوده‌ايم اما چنين برخوردي اتفاقي نادر است. با اين حال حق‌شناس نيز عقيده دارد از آنجا كه محل وقوع حادثه، منطقه‌اي پر رفت و آمد و مملو از كشتي‌هاي باربري است؛ همين مساله نيز ريسك بروز حادثه را افزايش مي‌دهد.
حوادث مشابه
حادثه‌اي از جنس تصادف دريايي، براي دومين بار است كه در كمتر از دو سال گذشته براي نفتكش‌هاي ايراني رخ مي‌دهد. يك سوپرنفتكش ايراني نيز در آگوست سال ۲۰۱۶ با يك كشتي كانتينري در تنگه سنگاپور برخورد كرد. اما حادثه كنوني از لحاظ ابعاد به هيچ وجه با حادثه سال ۲۰۱۶ قابل مقايسه نيست. حادثه آن زمان هيچ تلفات انساني و آلودگي به همراه نداشت.برخورد دريايي كشتي‌ها حادثه چندان معمولي نيست. بررسي حوادث مشابه در جهان نشان مي‌دهد كشتي‌هاي جنگي بيشترين برخورد را با ديگر كشتي‌ها داشته‌اند. به‌طور مثال، آگوست سال ۲۰۱۷ نيز يك ناوگان ارتش آمريكا در شرق تنگه مالاكا و سنگاپور با تانكر نفتكش آلنيك امسي تصادف كرده است. در پي اين حادثه ۱۰ خدمه ناو آمريكايي ناپديد و پنج نفر نيز زخمي شدند. در ايران تجربه‌اي با چنين ابعادي تاكنون رخ نداده بود. فقط در دوران جنگ تحميلي با عراق، تعداد زيادي از نفتكش‌هاي ايراني هدف موشك‌هاي عراقي قرار گرفتند.
اخبار و اطلاعات جديد را در سايت سفارت ايران در برلين دنبال كنيد
- دوشنبه ۲۳ بهمن ۹۶ ۲۲:۵۶ ۹ بازديد
- ۰ نظر